Blog: De taal van je hart, die laat je toch niet thuis?!
Geschreven door: Anna de Graaf
Groep 6 van juf Femke zit in de kring en praat met elkaar over het thema ‘bijzondere beroepen’. Er volgt een rondje waarin iedereen hierover mag vertellen. Ook Arif komt aan de beurt en wil wel wat vertellen. Zijn Nederlands is alleen nog niet zo goed, dus zijn verhaal stokt. De juf moedigt hem aan om door te praten en stelt voor om het Turks te gebruiken zodat hij meer kan uitleggen. Een van de andere leerlingen kan dan vertalen. Aarzelend vertelt Arif verder. Wanneer hij merkt dat zijn verhaal eenvoudig naar het Nederlands vertaald wordt en iedereen enthousiast reageert, vertelt hij steeds meer. Zo heeft hij toch een volwaardige bijdrage aan het kringgesprek kunnen leveren.
Dit voorbeeld uit de praktijk is niet vanzelfsprekend. Sterker nog, in ons werk als onderwijsadviseur maken we dit zelden mee. Het voorbeeld hierboven is terug te zien in een korte onderwijsdocumentaire van Klasse.
Hoewel er de afgelopen jaren steeds meer aandacht komt voor meertaligheid in het onderwijs, krijgen veel kinderen en ouders nog altijd te horen dat er op school (en liefst ook daarbuiten) vooral Nederlands gesproken moet worden. Het zorgt ervoor dat voor veel ouders en kinderen die thuis een andere taal (of talen) met elkaar spreken, de school een plek is waar hun wegen scheiden: school is de plek van het Nederlands en daar is geen ruimte voor andere talen. Zonde, want hiermee wordt een belangrijk potentieel van de kinderen én van de ouders buiten spel gezet. Of, zoals de beroemde uitspraak van taalwetenschapper Jim Cummins (2001, p. 19) luidt: “To reject a child’s language in the school is to reject the child“.
Uit onderzoek in binnen- en buitenland weten we inmiddels dat aandacht voor de thuistalen van leerlingen het leren van Nederlands geenszins in de weg zit. Een goede ontwikkeling van de thuistaal is juist een voorwaarde om goed Nederlands te kunnen leren. Naast het hebben van een goede taalbasis is ook gebleken dat wanneer scholen de thuistalen van hun leerlingen omarmen, het zelfvertrouwen en welbevinden van deze leerlingen aanzienlijk toeneemt. Door het ‘verbieden’ van andere talen geef je als school snel de boodschap dat deze talen er niet mogen zijn of dat ze minder waard zijn. En dit heeft een groot effect op hoe welkom leerlingen maar ook ouders zich voelen. Dat terwijl het voor de leerprestaties juist zo belangrijk is dat de ouders betrokken zijn bij de school en het leerproces van hun kind.
Nu kan het ‘omarmen’ of toestaan van de thuistaal van leerlingen en hun ouders vele verschijningsvormen aannemen. Een aantal scholen werkt al op een mooie en eenvoudige manier aan het toelaten van de thuistalen in de klas: in een onderbouwklas van een basisschool kon iedereen zelf kiezen in welke taal hij of zij de meester begroette. Er kwamen meer dan tien varianten voorbij: van merhaba, bonjour en salam aleikum tot hi en hoi. In een wat meer gevorderde variant op een andere school mochten kinderen samen overleggen in een gedeelde taal, waarbij ze informatie in hun thuistaal konden gebruiken voor een spreekbeurt die ze vervolgens in het Nederlands gaven.
Zo kan iedere school of leerkracht regels of afspraken formuleren die voor leerlingen en leerkrachten goed werken. Hiermee krijgt de leerling meer kennis en mogelijkheden tot zijn beschikking en kunnen de ouders tegelijkertijd meer betrokken worden bij school en het leren van hun kind.
In de kring van Juf Femke is Arif geholpen door zijn klasgenoten om te kunnen vertellen wat hij wilde. Hij heeft zo ook zijn verhaal in het Nederlands terug gehoord. Juf Femke vraagt of de andere kinderen het hebben begrepen of iets hebben verstaan. Zijn medeleerlingen reageren direct enthousiast en roepen enkele woorden. En zo is de kring helemaal rond, zonder dat Arif zijn taal thuis hoefde te laten.
Zitten er bij jullie kinderen op school die meertalig opgroeien en willen jullie meer ruimte geven aan hun talen? Wij denken graag mee over de verschillende mogelijkheden om thuistalen te waarderen en toe te laten. Een praktisch voorbeeld is onze “Eerste Hulp Bij Taal-poster”, die te downloaden is in verschillende talen: www.hetabc.nl/taal
Dit is een bewerking van een artikel dat eerder verscheen in de Nationale Onderwijskrant, najaar 2023 pagina 11
Meer info: www.hetabc.nl/meertaligheid
Of neem direct contact op met:
Anna de Graaf
Onderwijsadviseur Het ABC
adegraaf@hetabc.nl
